Miel Davits crash Buulder Bossen

EEN VERGETEN GEDENKSTEEN IN DE BUULDERBOSSEN

Beschrijving van een vliegtuigcrash in de Buulderbergen

Auteur: René Vos

In 2009 bracht ik, samen met Ad Heesakkers en Wiel Peerlings, het boek uit genaamd ‘Gebroken Vleugels’,’Vliegtuigcrashes in Cranendonck en Hamont-Achel 1940-1945′.  Het boek werd opgedragen aan al die ‘vliegers’ die bij vliegbewegingen omgekomen zijn in voornoemde gemeenten in die oorlogsjaren maar ook buiten de periode 1940-1945.  Een van de personen waar het boek aan werd opgedragen was Budelnaar Miel Davits. Miel Davits kwam om het leven bij een vliegtuigcrash in Budel op 14 maart 1976. In dit artikel beschrijf ik waar en waarom er een gedenksteen in de Buulderbossen ligt, wie Miel Davits was en hoe zijn passie voor het vliegen  groeide tot dat fatale moment. Daarnaast sluit ik af met enkele bijzondere bevindingen in het onderzoek. Dit alles met in het achterhoofd dat momenteel Kempen Airport een vliegveld is, dat met haar ruim 80.000 vliegbewegingen per jaar, een vliegveld is geworden waar Budel trots op mag zijn. 

Miel Davits

Miel Davits

Machiel (Miel) Antonius Maria Peter Davits werd geboren op 2 juni 1944 te Budel als eerste kind van Wilhelmus (Wim) Franciscus Davits (11 augustus 1911- 7 november 1966) en Elisabeth (Lies) Helena Wilhelmina Nabben (13 mei 1915 – 4 mei 1996). Naast Miel komen enkele jaren later nog twee zussen en een broer ter wereld zijnde Petronella (Nelleke) Davits (04‑04‑1949), Maria (Maria) Francisca Davits (04-06-1947) en Antonius (Ton) Franciscus Wilhelmus Maria Davits (11‑05‑1952). Het gezin groeide op in Budel en woonde aan de Emmastraat 7, nu Burgemeester van Houtstraat 50, te Budel.

Na de lagere school St. Aloysius vervolgde hij zijn studie aan de HBS te Valkenswaard om vervolgens te gaan studeren aan de Technische Universiteit te Delft, bij de Faculteit Bouwkunde, waar hij in 1968 afstudeerde als Bouwkundig Ingenieur (Ir). Tijdens zijn studie overleed op 7 november 1966 plotseling zijn vader en hield hij zich naast zijn studie ook bezig als aannemer van het bouwbedrijf Davits.  Hier werd hij ondersteund door de bedrijfsleider Tinus van Gogh. Na het afronden van zijn studie legde Miel zich toe op het leiden van het bouwbedrijf.

“Het was al op de middelbare school dat Miel zich bezighield met het bouwen van modelvliegtuigen. Daarmee werd dan gevlogen op de uitgestrekte heidevelden tussen Gastel en de Achelse Kluis. Hele zomervakanties werden daarmee gevuld”, vertelt Ton Davits (broer van Miel). “Vaak ging ik mee en vonden we het vliegtuig niet meer terug dan werd het thuis bezorgd omdat er, Emmastraat 7 Budel, op geschilderd stond”. Na het behalen van het HBS diploma droomde Miel al van een carrière als piloot bij de KLM. In die tijd was er een overschot aan piloten en mijn vader praatte het uit zijn hoofd met de opmerking “dat hij eerst een vak moest gaan leren”.

Oprichting Luchtvaartterrein Budel

Op 26 Juli 1970 richt de heer Wiel Fransen officieel het ‘Luchtvaartterrein Budel’ op. Het vliegveld wordt door de minister van verkeer en waterstaat aangewezen als openbaar internationaal luchtvaartterrein. Kort na de opening is ook vliegschool De Kempen opgericht. Velen zullen toen maar ook nu nog hun vliegbrevet in Budel behalen waaronder ook Miel Davits. Hier sluit Miel Davits vele vriendschappen onder andere met H. Höppener zijn vlieginstructeur, Sjang Verhoeven, Mels Brugmans, Gerrit Heesakkers, Frits van Gansewinkel, Dorethy van Winkel en Jan Peeters. Laatst genoemde is woonachtig in Hamont en nog steeds actief vliegend in Budel. Samen zullen ze in die pionierstijd mooie vliegreizen maken en avonturen beleven zoals een vliegreis naar Rome, in een geleend vliegtuig, met één zwemvest, enkele blikken olie en een ‘vage’ kaart.

Vliegveld Budel

Vliegveld Budel

Miel Davits werd benoemd tot de eerste secretaris binnen het bestuur van vliegclub Budel en verantwoordelijk voor het ontwerp van het logo van de vliegclub dat nog steeds hetzelfde is. Daarnaast zorgt Miel met zijn bouwbedrijf  voor de bouw  van de eerste hangaar met kantoor  en woonruimte op het luchtvaartterrein. Ieder vrij uurtje dat Miel naast zijn drukke baan kan vrijmaken is hij te vinden op het vliegveld, in de lucht of met vrienden in het stamcafé, de ‘Fly Inn’, genaamd op het vliegveld.  Daarnaast heeft Miel naast het vliegen nog een liefde voor de snelle Alfa Romeo. Kort na de opening van het vliegveld wordt Pieter van Vollenhoven verwelkomd door Miel Davits en Leo Mikkers, beiden bestuursleden van vliegclub Budel zie foto.

Vriend Jan Peeters vertelt: “Door zijn natuurlijke aanleg voor vliegen en zijn vliegvakmanschap kon hij snel  de vliegeigenschappen van een toestel doorgronden en moeiteloos eigen maken.  Miel was heel precies wat de vliegveiligheid betreft. Dat blijkt  uit de uitvoering van doellandingen en het handhaven van voorgeschreven aanvlieghoogten tijdens de talrijke vluchten”, zoals Jan Peeters zich herinnert.  “Het was steeds weer een ervaring voor mij te zien hoe nauwkeurig hij kon vliegen; zijn driepuntslandingen waren subliem en zelfs met de sterkste crosswind wist hij nog steeds , als een uitstekend piloot, het vliegtuig nauwkeurig aan de grond te zetten”.

Het leven van Miel Davits verloopt tot op dat moment voorspoedig hij geniet van zijn drukke baan,  zijn vrienden, de familie en natuurlijk zijn passie  voor ‘het vliegen’. Niets zal meer het zelfde zijn na die dag op 14 maart 1976. Ik was daar (auteur René Vos) samen met mijn broer Peter en vader en moeder Koen en Iet Vos-Davids ooggetuige van.

Na het overlijden van Miel wordt de toegangsweg naar het vliegveld naar hem vernoemd de Ir. Miel Davits-dijk. Door de vele wijzigingen op het bedrijvenpark is deze weg inmiddels verdwenen en ter vervanging is er een korte zijweg van de randweg-zuid naar hem vernoemd. Een van de plannen is dat deze zuidelijke randweg, over de ‘schoterakkers’, de oplossing voor de lang lopende problematiek ‘Zuidelijke Randweg’ zou kunnen worden.

Twee jaar na het overlijden van Miel Davits werd het bouwbedrijf overgenomen door  Tinus van Gogh. Tinus van Gogh zal het bedrijf  30 jaar leidden tot hij op 1 januari 2008 het bedrijf overdroeg aan zijn zonen,  Willem en Geert van Gogh.

Het crashverslag door ooggetuigen René Vos en Peter Vos en (broer) Ton Davits.

Deze beschrijving is (deels) opgemaakt in 14 november 2011 voor het boek ‘Gebroken Vleugels’.

00 NDJ

Het vliegtuig dat Miel Davits wilde kopen. Kort voor de start vanaf vliegveld Budel.

Toentertijd waren we 11 jaar en gingen vaak met onze ouders ergens heen om langdurig te kijken. Dit kwam onder andere omdat mijn vader Coen Vos hartpatiënt was en echte actieve activiteiten, zoals langdurig wandelen, niet kon. Zo stonden we in onze rode wagen, een oude rode Simca, langs de startbaan van het toenmalige vliegveld Budel.

Even later komt een bekende van mijn vader en moeder, Miel Davits, langs de wagen. Hij vertelt dat hij opgewonden is want zo dadelijk komen er twee dubbeldekkers uit België en hij gaat een van de vliegtuigen testen. Hij is namelijk van plan om één van de vliegtuigen te kopen. “De jongens moeten vooral maar eens kijken”, zegt hij.

Het zelfde vertelt hij ook aan zijn broer Ton Davits, blijkt tijdens het interview op 2 december 2014. Miel zegt tegen Ton; “Ton je moet vanmiddag naar het vliegveld komen en je fototoestel meenemen want er komt een vliegtuig uit Brussel dat ik misschien wil kopen.  Maar ik wil eerst weten of het een goed vliegtuig is en daarom gaat de eigenaar van het vliegtuig voor mij een aantal vliegfiguren uitvoeren zoals het maken van een looping en steile bochten, om te bevestigen dat alle systemen goed werken.  Ik mag mee, kom je ook?’’

Wij, René en Peter Vos, staan aan de rand van de baan en zien Miel Davits instappen. De duim gat omhoog en het vliegtuig stijgt op. Samen zijn we getuige hoe ze op die zondagmiddag door de lucht vliegen. De loopings zijn geweldig om te zien en als kind staan we beiden met open mond te kijken. Een vliegtuig maakt weer een looping en gaat naar beneden. Eenmaal dicht bij de grond gaat hij recht omhoog en gaat ‘over de top’ hij begint een draaiing waarin we het vliegtuig eerder hebben gezien. Met een tollende ronddraaiende beweging gaat het vliegtuig met de neus naar beneden. We houden allemaal de adem in want dit gaat wel erg snel. Trek op……….trek op……….denk ik nog als we langs de baan staan. Maar hij trekt niet op!……….. Het is even doodstil……vertwijfeld kijken we elkaar aan. Onze pap start de wagen en wij springen er in. We rijden snel naar ‘de eerste tankbaan’ rechts richting Weert en stappen uit. Door het losse zand is het met de wagen niet mogelijk om door te gaan. Ongewis en onbevangen van hetgeen we gaan zien springen we uit de wagen en rennen naar de crashlocatie zo’n 700 meter verderop.

Langzamerhand beseffen we ons dat we de eersten zijn die daar gaan aankomen. De passen vertragen, we zijn buiten adem, als we de dubbeldekker zien ‘staan’. Het vliegtuig staat met de neus in de grond rechtop in de grond. Een koude stilte hangt om het vliegtuig en er klinkt gekreun. Als we nog dichterbij komen is de aanblik verschrikkelijk en we deinzen terug. Een man filmt de gebeurtenis en rent daarna weg. Even later komen de eerste hulpdiensten en de omgeving wordt afgezet. Omhoog kijkend zie ik dat het vliegtuig de hoogspanningskabel net niet geraakt heeft. Nu na 34 jaar denk ik nog steeds dat ze wel heel dicht langs die hoogspanningkabel zijn gevallen. Mogelijk waren de gevolgen dan nog groter geweest, wie weet.

Nadat de hulpdiensten gearriveerd zijn zien we dat degene die achter in het vliegtuig zat, achter een laken, uit zijn benaderde positie wordt bevrijd. Kreunend en roepend wordt hij eruit gehaald. Geluiden die me nu ik eraan terug denk, nog steeds bij zijn gebleven. Miel Davits wordt later geborgen achter een afscherming. De wagen waarin hij ligt, rijdt langzaam weg. Er zijn gezien de aanwezigheid van de Duitse legerplaats in de nabijheid ook vele Duitse hulpverleners aanwezig om alle hulp te verlenen die nodig is. Al die jaren denk ik er niet meer aan tot dat ik op 14 november 2011, samen met mijn broer Peter en onze kinderen weer terug kom op die plaats waar Miel Davits om het leven kwam. Samen met mijn broer Peter vertellen we onze kinderen het verhaal dat zich hier 34 jaar geleden heeft afgespeeld.

Ton vertelt: “Na de crash sprong ik in een auto maar bij de poort stapte ik uit. Ik hoefde dat niet te zien. Ik heb mijn oudste zus gebeld dat ze naar het vliegveld moest komen. Zij is weer naar huis gegaan en heeft het aan mijn moeder vertelt. Iedereen was er natuurlijk kapot van”.

foto uit het rapport luchtvaart

Foto kort na de crash

Vliegtuigcrash Engelse bommenwerper

De reden dat we bij de gedenksteen waren had in eerste aanleg een andere reden. Bij mijn onderzoek naar alle vliegtuigcrashes in de gemeente Cranendonck en Hamont-Achel werd ik meegenomen door Pier Looijmans uit Budel-Schoot.

Als (oud) jager kende hij alle bijzondere plekken in de Buulder- en Weerterbossen. Ook wist hij van een speciale plek, ooit aangewezen door collega jager Frans van der Putten uit Budel. Frans van der Putten had Pier Looijmans een plaats aangewezen waar in het begin van de oorlog een bommenwerper was gecrasht.

Voordat we bij de crashsite van de bommenwerper aankwamen nam Pier Looijmans mij eerst mee naar de gedenksteen van Miel Davits. Deze ligt ongeveer 50 meter af van de crashsite van de Engelse bommenwerper. Ik wist niet van het bestaan van deze gedenksteen en was verrast dat deze er lag. Zoveel jaren later kijk ik omhoog en in een flashback herbeleef ik kort de crash en realiseer me dat het vliegtuig inderdaad wel erg dicht langs de hoogspanningskabels was gevallen.

Wellington

Wellington bommenwerper

In mijn verdere onderzoek naar de verderop gelegen Engelse bommenwerper ontdekte ik dat het ging om een twee motorige Vickers Wellington bommenwerper met als registratie R1214 (zie foto).  Opmerkelijk was dat de bemanning allen van Poolse afkomst waren. Zij waren gevlucht uit Polen na de bezetting door Hitler’s Duitse legers en ze hadden hun opleiding gevolgd in Engeland. Ze waren bijzonder fanatiek wat mede gevoed werd door het meedogenloze optreden van de Duitse bezetters, zoals het bombardement op de hoofdstad Warschau op 1 september 1939.

Ze werden ingedeeld bij het 305 (Poolse) squadron en ingezet op een bombardementsvlucht naar Emden (D) op 3 mei 1941. Ze werden op de terugweg boven Weert beschoten door een Duitse nachtjager bemand door de beruchte Duitse vlieger Lt Reinhold Knacke van 2./NJG 1. Vier bemanningsleden wisten het toestel op tijd te verlaten en bereikten ongedeerd de grond, waar ze korte tijd later gevangen genomen werden. Het vliegtuig dat snel hoogte verloor crasht aan de noordzijde van de toenmalige zinkfabriek. Het zou de eerste Poolse bemanning zijn die boven europa in Engelse dienst zou crashen. Dit gegeven is belangrijk voor het  vervolg van de vertellingen. Bij deze crash kwamen twee inzittenden om het leven om het leven zijnde Waclaw Malak. Hij werd begraven op het oorlogskerkhof “Oude Toren” te Eindhoven (Woensel), graf FF. 1. In het graf naast hem, FF. 2, ligt boordschutter S/L Mieczyslaw Ryszkiewicz.

Zijn lijk werd pas een week na de crash in het water nabij de Zinkfabriek in Budel-Dorplein gevonden. Het officiële Marechausseerapport van 13 mei 1941 vermeldt nog dat de geopende parachute op het water lag.

Opmerkelijk is dat uit onderzoek blijkt dat het eerste geallieerde vliegtuig dat crasht in de gemeente Cranendonck gedurende de Tweede Wereldoorlog op nog geen 50 meter van de crashsite van Miel Davits neerkwam. Miel Davits crash was het eerste vliegtuig dat crashte in Budel na 1945. De beste vriend van Miel, Jan Peeters, vloog in het tweede toestel achter Miel en was ooggetuige van de crash op 14 maart 1976.

  Vertelling Jan Peeters uit Hamont (vriend van Miel Davits)

Jan Peeters vertelt: Als kind woonde ik in Hamont en was altijd al geïnteresseerd in ‘het vliegen’. Dit kwam vooral omdat mijn vader in de oorlog een uit hout gesneden vliegtuig voor me had meegebracht. Zo’n soort vliegtuig dat elke nacht overkwam vliegen en waardoor ik als kind natuurlijk erg door gefascineerd was. Mijn vader had dit gekregen van een Poolse piloot die krijgsgevangen was gemaakt en op transport was gesteld. De passie was geboren en ik droomde toen al van het vliegen. Auteur; Het is niet bewezen maar zeer aannemelijk dat het hier één van de Poolse bemanningsleden betrof die gecrasht was in de Buudelbossen wat later blijkt 50 meter van de crashsite van Miel Davits. Het was namelijk de eerste Poolse bemanningleden die in europa crashte en op transport werd gesteld.

Eerst begon ik, samen met mijn vader die erg kundig was, met modelvliegtuigen. Hij bouwde daarvoor zelf een straalmotor wat erg bijzonder was in die tijd. Door extra studies, naast mijn reguliere werk, heb ik me bekwaamd in het vliegen. Ik groeide daarin uiteindelijk zelfs uit als Chief Inspector Maintenance op burgervliegtuigen. Nu terugkijkende heb ik vele type vliegtuigen gevlogen en ben zelf vaak (mede) eigenaar geweest van mooie en bijzonder vliegtuigen. Daarnaast heb ik me bekwaamd in het onderhoud, repareren en bouwen van diverse soorten vliegtuigtypes. Het eerste vliegtuig dat ik zelfs restaureerde was een zogenaamde Piper Cup. Samen met Wiel Fransen die eigenaar was van Luchtvaart- terrein Budel werd er een vliegschool genaamd ‘De Kempen’ opgericht. Binnen deze vliegschool kon men worden opgeleid voor het behalen van een privé vliegbrevet en MLA (Ultralight) brevet.

In de eerste jaren na de opening van het vliegveld was de commercie en industrie nog wat terughoudend ten aanzien van de activiteiten op wat nu heet Kempen Airport. Maar naarmate de economie verbeterde raakten steeds meer bedrijfstakken betrokken bij het vliegveld en is het nu een bloeiende onderneming.

Zoals gezegd heb ik er vele hoogtepunten meegemaakt. Onder andere een reis met een Piper Super Cup naar de bruiloft van Frits en Mieke van Gansewinkel in Rome. Mijn vriend destijds was Miel Davits en wij hielden wel van een avontuurtje. Wij mochten het vliegtuig van Frits gebruiken en die kans lieten we natuurlijk niet liggen. Wij, Miel en ik, vlogen met zeer beperkte middelen zoals kaarten, één zwemvest, enkele blikken olie en andere spullen die we overigens hoofdzakelijk van leden van Vliegclub Budel hadden gekregen. Uiteindelijk zijn we met beperkte navigatiemiddelen en wisselende meteogegevens via België en Frankrijk naar Italië gevlogen. Dit natuurlijk met veel horten en stoten en het nodige gevaar. Met een geweldige ervaring rijker landden we nabij Rome en ontmoetten daar het bruidspaar (zie foto).

Er waren ook enkele diepte punten waaronder de vliegtuigcrash op 14 maart 1976. Hierbij kwam mijn vriend Miel Davits om het leven. Op die dag vlogen we met twee dubbeldekkers Stampe SV.4V. Miel was van plan om één van die vliegtuigen op termijn te gaan kopen en hij was razend enthousiast.

Hij vloog mee als passagier en zat voorin. Ik zie hem nog zitten met zijn Amerikaanse leren vliegenierskap op. Achter hem zat de Belgische piloot. Zittend in het lawaai van de motoren en de langs je gezicht striemende wind was het een waar genot.

Ik had ‘het figuur’ dat het vliegtuig van Miel maakte al een keer meer gezien. Het viel me op dat het al een keer gelukt was om met moeite uit een spin (tolvlucht) te komen. We vlogen op een hoogte van zo’n 900 voet waarbij elke draaiing, naar beneden, zo’n 300 voet eiste.

Toen de piloot het nogmaals probeerde wist ik na de tweede draai al genoeg. Daar kwamen ze niet meer uit!. Het vliegtuig crashte en wat daarna gebeurde is een tragedie. We zijn naar het vliegveld teruggekeerd en moesten daar blijven. Daarna volgden er allerlei verhoren en later natuurlijk een onderzoek van de luchtvaartinspectie. ’s Avonds ben ik met Wiel Fransen nog naar de familie geweest. Dat moment vergeet je natuurlijk nooit meer. Voor de uitvaartdienst heb ik nog een ‘In Memoriam’ gemaakt. Ik heb de draad daarna weer snel opgepakt en ben weer gaan vliegen. Enkele jaren geleden ben ik gepensioneerd maar vliegen vanaf Kempen Airport doe ik nog altijd. Vliegen is nu eenmaal mijn passie en mijn leven!

Rapport Raad voor de luchtvaart

In de uitspraak van de Raad voor de luchtvaart, van 6 januari 1977 inzake het ongeval op 14 maart 1976, in de buurt van het vliegveld Budel overkomen aan het vliegtuig 00-NDJ stond onder andere het onderstaand vermeld.

Er werd met de eventuele Nederlandse koper een demonstratievlucht gemaakt. Na wat kunstvlucht figuren die gedeeltelijk samen met de OO-SPM, ook een Stampe, werden uitgevoerd keerden de toestellen om 15.55 uur naar Budel terug. De inzittenden van de OO-SPM en van de PH-NOD, die zich inmiddels ook in de nabijheid bevond, zagen de OO-NDJ op een hoogte van ca. 700 voet tijdens een flauwe klim en met een snelheid van ongeveer 90 km/uur een linker bocht inzetten, meteen over links wegvallen en in een tolvlucht raken.

Deze tolvlucht zette zich tot op zeer lage hoogte voort, waarbij meer dan drie slagen werden gemaakt. Het vliegtuig is met hoge daalsnelheid tegen de grond geslagen.

Uit de beschadiging en de sporen kon worden geconcludeerd dat de draaiing bij de inslag vrijwel was gestopt. De aspirant-koper op de voorste zitplaats werd bij de inslag gedood, de eigenaar raakte zwaar gewond. Het vliegtuig werd geheel vernield. De hoogte waarop de tolvlucht ontstond dan wel werd ingezet, was niet zodanig dat herstel van de normale vliegstand niet mogelijk was en ook de vliegeigenschappen van de Stampe geven geen aanknopingspunt voor een verklaring. Kortom, de Raad kon niet anders dan concluderen dat “De juiste oorzaak van het ongeval kan derhalve niet met enige zekerheid worden vastgesteld”.

Bestuurder: J.L. Volters. Passagier: M.A.M.P. Davits(†).

Verder werd in het rapport vermeld dat het weer en de conditie van het vliegtuig geen aanleiding gaven tot een andere beoordeling.

De eigenaar van het vliegtuig, dhr J.L. Volters, zal revalideren maar blijvend hinder ondervinden van de crash. Zijn bedrijf raakt daardoor in problemen en uiteindelijk gaat zijn bedrijf failliet. Fysiek en metaal zal hij nimmer van de crash herstellen.

 De gedenksteen

De gedenksteen ligt zoals aangegeven op de plaats waar het vliegtuig is gecrasht. Indien u deze eens tijdens een wandeling wilt bezoeken dient u de Geuzendijk richting Weert te volgen. Direct de eerste tankbaan rechts in te gaan. Voor alle duidelijkheid niet met de auto want dan rijdt u onherroepelijk vast. Na zo’n 700 meter ligt aan de rechterzijde de gedenksteen verscholen in het buntgras.

De gedenksteen is gemaakt door  Jan Meijer uit Budel. Jan was, als allround metselaar, ten tijde van het ongeval werkzaam in het bedrijf van Miel Davits. Jan Meijer was al vele jaren in dienst bij het bouwbedrijf Davits en het was een bijzondere opdracht voor hem om dit te maken.

De gedenksteen is ingelegd met witte steentjes in de vorm van een vliegtuig. Verder zijn er twee messing plaatjes op bevestigd met de naam, voorletters, geboorte en overlijdensdatum. Opmerkelijk is dat de leren Amerikaanse vliegenierscape  die Miel Davits op had ten tijde van het ongeluk ingemetseld is in de gedenksteen. Ook is te zien hoe een pantservoertuig net langs de steen is afgereden en het dus onherstelbaar beschadigd had kunnen raken. Mogelijk dat een lezer voor het onderhoud en betere zichtbaarheid wil zorgen.

foto4

Bronnen:

Gegevens burgerlijke stand Annie Jacobi Staals

Web-site dhr. H. Dekker: http://www.hdekker.info/Nieuwe%20map/1976.htm#OO-NDJ

Rapport Raad voor de Luchtvaart dhr. H. Dekker

Vertelling en foto’s Jan Peeters (vriend van Miel Davits)

Vertellingen en foto’s Ton en Inez Davits (broer en schoonzus)

Eigen archief René Vos